Dukh Daroo Sukh Rog Bhaya
(ਦੁਖੁ ਦਾਰੂ ਸੁਖੁ ਰੋਗੁ ਭਇਆ)
Suffering is a blessing in disguise. One's mind at once turns to God and seeks His Grace. Misery comes to everyone. In adversity God is remembered the most.
Suffering teaches us endurance and perseverance, it teaches us humility, it teaches us resignation to the Will of God. In suffering one develops many divine virtues.
We remember God, the most in solemn moments of sorrow, misery and suffering.
We envision the Reality of Death and Truth of God more closely and intimately
near the burning pyres.
No one has come in this world, of his free will. Sooner one learns the sway of a Supreme Will as Indweller, Ordainer and Controller of the whole universe, better it is. Suffering in the Will of God unveils the true face of Maya, the true nature of perishable body and life and turns one's mind God-ward. It induces mercy in the heart for the suffering creation.
ਦੁਖੁ ਦਾਰੂ ਸੁਖੁ ਰੋਗੁ ਭਇਆ
ਦੁੱਖ, ਨਾ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਵਰਦਾਨ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਦੁੱਖ ਵਿੱਚ ਇਨਸਾਨ ਦਾ ਮਨ ਇਕ ਦਮ ਪਰਮਾਤਮਾ ਵੱਲ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਦਇਆ ਦੀ ਕਾਮਨਾ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਮੁਸੀਬਤ ਹਰੇਕ ਉੱਤੇ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਮੁਸੀਬਤ ਵਿੱਚ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਦੁੱਖ ਸਾਨੂੰ ਸਹਿਨਸ਼ੀਲਤਾ, ਤਪੱਸਿਆ ਅਤੇ ਨਿਮਰਤਾ ਸਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਭਾਣੇ ਨੂੰ ਸਬਰ ਸੰਤੋਖ ਨਾਲ ਮੰਨਣਾ ਸਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ । ਦੁੱਖ ਵਿੱਚ ਇਨਸਾਨ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰੱਬੀ ਗੁਣਾਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਅਸੀਂ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਦੁੱਖ, ਤਕਲੀਫ ਅਤੇ ਮੁਸੀਬਤ ਦੇ ਸੰਜੀਦਾ ਪਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਹਾਂ । ਜਲਦੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਚਿਤਾਵਾਂ ਦੇ ਕੋਲ ਅਸੀਂ ਪਰਮਾਤਮਾ ਅਤੇ ਮੌਤ ਦੀ ਸਚਾਈ ਨੂੰ ਅਤਿ ਨੇੜਿਉਂ ਅਤੇ ਸਹੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਜਾਣਨ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ।
ਦੁੱਖ ਇਨਸਾਨ ਨੂੰ ਕੀਤੇ ਹੋਏ ਪਾਪਾਂ ਤੇ ਗੁਨਾਹਾਂ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ।
ਕੋਈ ਵੀ ਇਨਸਾਨ ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਨਾਲ ਇਸ ਦੁਨੀਆਂ ਤੇ ਨਹੀਂ ਆਇਆ । ਜਿੰਨੀ ਜਲਦੀ ਇਨਸਾਨ ਇਸ ਰਹੱਸ ਨੂੰ ਸਮਝ ਜਾਵੇ ਕਿ ਸਾਰੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲਾ ਨਿਯੰਤ੍ਰਕ (ਸੰਚਾਲਕ) ਉਹ ਸਰਬ ਸ਼ਕਤੀਮਾਨ ਹੈ, ਇਹ ਇਨਸਾਨ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਹੀ ਚੰਗਾ ਹੈ । ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਰਜ਼ਾ ਵਿੱਚ ਦੁਖੀ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ 'ਮਾਇਆ' ਦਾ ਅਸਲੀ ਰੂਪ ਨਜ਼ਰ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਨਾਸ਼ਵਾਨ ਸਰੀਰ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਸੱਚੀ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਤੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਗੋਚਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਮਨ ਪਰਮਾਤਮਾ ਵੱਲ ਮੁੜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਦੁੱਖੀ ਜੀਵਾਂ ਲਈ ਦਇਆ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
दुःख दवा, सुख रोग हुआ
दुःख अदृष्ट वरदान है क्योंकि दुःख के समय मनुष्य का मन तत्परता से परमात्मा में लग जाता है और वह परमात्मा की कृपा की कामना करता है। विपत्ति हरेक पर आती है। विपत्ति में ही परमात्मा को याद किया जाता हे। दुःख हमें सहनशीलता, तपस्या और नम्रता सिखाता है। यह हमें परमात्मा के इच्छा-विधान को धैर्य और संतोषपूर्वक मानना सिखाता है। दुःख में मनुष्य कई प्रकार के दैवी गुणों का विकास कर सकता है। परमात्मा को दुःख, कष्ट और विपत्ति के गंभीर क्षणों में हम सबसे अधिक याद करते हैं। जलती हुई चिताओं के पास हम परमात्मा और मौत की सच्चाई को अति निकटता और सही तरीके से जानने का यत्न करते हैं। दुःख मनुष्य से किये हुए पापों और अपराधों का भुगतान करा देते हैं।
दुःख इंसान को परमात्मा के नज़दीक ले जाता है।।
कोई भी मनुष्य अपनी इच्छा से इस दुनिया में नहीं आया। जितनी जल्दी मनुष्य इस रहस्य को समझ ले कि सारे ब्रह्माण्ड को चलाने और नियंत्रित करने वाला वह सर्व शक्तिमान है, तो ऐसा समझ लेना मनुष्य के लिए उतना ही अच्छा है। परमात्मा की रज़ा (इच्छा) में दुःखी व्यक्ति को माया का असली रूप नजर आ जाता है। इस प्रकार उसे नाशवान् शरीर और जीवन की सच्ची प्रकृति दृष्टिगोचर हो जाती है। उसका मन परमात्मा की ओर मुड़ जाता है। इससे उसके मन में दुःखी जीवों के लिए दया की भावना पैदा होती है।
