Pehla Maran Kabool Jeewan Ki Chhad Aas, Hohu Sabhna Ki Reinka To Aao Hamarey Paas
ਪਹਿਲਾ ਮਰਣੁ ਕਬੂਲਿ ਜੀਵਣ ਕੀ ਛਡਿ ਆਸ, ਹੋਹੁ ਸਭਨਾ ਕੀ ਰੇਣੁਕਾ ਤਉ ਆਉ ਹਮਾਰੈ ਪਾਸਿ

In the aforementioned context, I once asked my respected father that humanly it was well-nigh impossible to become the dust of the whole creation. He had replied, "When the root of a tree is watered all the branches and leaves of the whole tree get automatically covered. When one truly becomes the dust of the Lotus Feet of the Satguru, one automatically becomes the dust of the whole creation." Satguru is eternal and pervades the whole universe. That is how he worshipped his Lord and literally turned into the sacred dust of the Lotus Feet of Baba Nand Singh Ji Maharaj. How difficult it is, otherwise, to please even few in the whole life.

ਪਹਿਲਾ ਮਰਣੁ ਕਬੂਲਿ ਜੀਵਣ ਕੀ ਛਡਿ ਆਸ

ਉਪਰੋਕਤ ਪ੍ਰਕਰਣ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਇਕ ਵਾਰੀ ਆਪਣੇ ਪੂਜਯ ਪਿਤਾ ਜੀ ਤੋਂ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਮਨੁੱਖੀ ਤੌਰ ਤੇ ਸਾਰੀ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦੀ ਧੂੜ ਬਣਨਾ ਅਤਿਅੰਤ ਅਸੰਭਵ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫੁਰਮਾਇਆ ਕਿ ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਬ੍ਰਿਛ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਸਾਰੇ ਪੱਤਿਆਂ ਅਤੇ ਟਹਿਣੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪ ਹੀ ਪਾਣੀ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਜੋ ਕੋਈ ਸਤਿਗੁਰੂ ਦੇ ਚਰਨ-ਕਮਲਾਂ ਦੀ ਧੂੜ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਹੀ ਪੂਰੀ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦੀ ਧੂੜ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਸਤਿਗੁਰੂ ਅਮਰ ਹੈ ਅਤੇ ਸਮੁੱਚੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਵਿੱਚ ਨਿਵਾਸ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਪੂਰਨ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਾਬਾ ਨੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਦੇ ਚਰਨ-ਕਮਲਾਂ ਦੀ ਧੂੜ ਬਣ ਗਏ । ਉਂਝ ਪੂਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਖੁਸ਼ ਕਰਨਾ ਕਿੰਨਾਂ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਬਾਬਾ ਨਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਅੱਗੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮਝਾਇਆ, ਸਤਿਗੁਰੂ ਅਬਿਨਾਸੀ ਪੁਰਖ ਹੈ ਤੇ ਸਭਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਸਤਿਗੁਰੂ ਦੇ ਚਰਨਾਂ ਦੀ ਧੂੜ ਬਣ ਗਏ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਉਹਦੀ ਸਾਰੀ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦੇ ਚਰਨਾਂ ਦੀ ਧੂੜ ਬਣ ਗਏ।

ਇਹ ਸਾਰੀ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਹੀ ਬ੍ਰਹਮ ਗਿਆਨੀ ਦਾ ਆਕਾਰ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਬ੍ਰਹਮ ਗਿਆਨੀ ਦੇ ਚਰਨਾਂ ਦੀ ਧੂੜ ਬਣ ਗਏ ਤਾਂ ਇਹ ਸਾਰੀ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਜੋ ਉਸਦਾ ਹੀ ਆਕਾਰ ਹੈ ਉਸਦੇ ਚਰਨਾਂ ਦੀ ਧੂੜ ਬਣ ਗਏ ।

ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਆਪ ਹੀ ਸਭ ਆਤਮਾਵਾਂ ਦੀ ਆਤਮਾ ਹਨ ਅਤੇ ਸਭ ਨੈਣਾਂ ਦੀ ਜੋਤ ਹਨ । ਭਾਈ ਘਨਈਆ ਜੀ ਤੇ ਭਾਈ ਨੰਦ ਲਾਲ ਜੀ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਚਰਨਾਂ ਦੀ ਧੂੜ ਬਣ ਕੇ ਸਭ ਦੇ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੀ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਭ ਦੇ ਚਰਨਾਂ ਦੀ ਧੂੜ ਬਣ ਗਏ ।

जीवण की छडि आस। होहु सभना की रेणुका तउ आउ हमारै पास।।

एक बार मैंने उपर्युक्त संदर्भ में अपने पूज्य पिता जी से जिज्ञासावश पूछा कि मानवीय तौर पर सारी सृष्टि की धूलि बनना तो असम्भव है।

उन्होंने फ़रमाया कि जब किसी वृक्ष की जड़ को पानी दिया जाता है तो उसके सभी पत्तों और टहनियों को अपने आप पानी मिल जाता है।

यदि कोई सतगुरु के चरणों-कमलों की धूलि बन जाता है, वह अपने-आप ही पूरी सृष्टि की धूलि बन जाता है। सतगुरु अमर हैं और समूचे ब्रह्माण्ड में निवास करते हैं। उन्होंने अपने इष्ट की पूजा भी इसी प्रकार की और पूर्ण रूप से बाबा नंद सिंह जी महाराज के चरण-कमलों की धूलि बन गए। वरना जीवन में कुछ लोगों को ही प्रसन्न कर पाना कठिन होता है।

बाबा नरिन्दर सिंह जी ने आगे इस तरह समझाते हुए फरमाया- सतगुरु अविनाशी पुरुष हैं और सभी में समाए हुए हैं। जब सतगुरु के चरणों की धूलि बन जाने से ही व्यक्ति अपने आप सारी सृष्टि के चरणों की धूलि बन जाता है।

यह सारी सृष्टि ही ब्रह्मज्ञानी का आकार है, जब ब्रह्म ज्ञानी के चरणों की धूलि बन गए तो इस सारी सृष्टि के चरणों की भी धूलि बन गए।

श्री गुरु गोबिन्द सिंह साहिब जी स्वयं ही सभी आत्माओं की आत्मा हैं और सभी नेत्रों की ज्योति हैं। भाई कन्हैया जी और भाई नंदलाल जी श्री गुरु गोबिन्द सिंह साहिब जी के चरणों की धूलि बन चुके थे इसलिए ही तो उन्हें सब में उनके ही दर्शन होते थे। इस तरह वे सभी के चरणों की भी धूलि बन चुके थे।